In het Belgische belastingrecht speelt het onderscheid tussen speculatie en normaal beheer van een privé-vermogen een cruciale rol in de vraag of inkomsten belastbaar zijn. Artikel 90, 1° W.I.B. bepaalt dat inkomsten uit speculatie belast worden, terwijl winsten uit een normaal beheer (goede huisvader) van een privévermogen belastingvrij blijven. Dit onderscheid is bijzonder relevant voor investeringen in cryptocurrency, een relatief nieuw en dynamisch activum dat vaak geassocieerd wordt met speculatie.
Speculatie vs. normaal beheer als goede huisvader
De notie "normaal beheer" en "goede huisvader" biedt een uitzondering op het principe van belastbaarheid onder artikel 90, 1° WIB92. Om aan te tonen dat crypto-investeringen belastingvrij zijn, moet men bewijzen dat deze investeringen passen binnen een normaal beheer, zoals dat van een "goede huisvader." Speculatie daarentegen, wat vaak wordt omschreven als het bewust najagen van winsten gebaseerd op marktschommelingen, valt onder diverse belastbare inkomsten.
Het begrip speculatie is in de praktijk echter moeilijk hard te maken voor de fiscus. Het vereiste om feitelijke en juridische omstandigheden individueel te beoordelen maakt de grens tussen speculatie en normaal beheer onduidelijk. Dit biedt belastingplichtigen kansen om aan te tonen dat hun crypto-investeringen niet speculatief zijn.
Wat is normaal beheer als goede huisvader?
Volgens de fiscale wetgeving omvat normaal beheer handelingen die een goede huisvader zou verrichten om zijn privé-vermogen te behouden of op verstandige wijze te doen groeien. De aard van de investeringen – bijvoorbeeld cryptocurrencies – is minder belangrijk dan de wijze waarop de handelingen worden verricht.
In dit kader kan eveneens verwezen worden naar een arrest van het hof ven beroep te Gent waarin staat dat:
“Het normaal beheer van een privévermogen kan worden omschreven als een beheer uitgevoerd door een normale voorzichtige en redelijke persoon, de zogenaamde pater familias. Het is erop gericht om zonder buitensporige risico’s of aanwending van professionele middelen of technieken het privévermogen te behoeden dan wel te doen aangroeien. Of een verrichting al dan niet beantwoordt aan het criterium van het normale beheer van privévermogen moet worden beoordeeld in het licht van het geheel van de feiten. Het hof kan hierbij rekening houden met een groter geheel van verrichtingen waarbinnen de kwestieuze handeling heeft plaatsgevonden. Het bewijs van het bestaan van een voorafgaandelijk stappenplan of van een vooraf bepaalde constructie is niet noodzakelijk vereist.”
Er zijn drie belangrijke voorwaarden voor belastingvrijstelling:
normaal voorzichtig en redelijk persoon: Handelingen moeten aansluiten bij wat als normaal wordt beschouwd binnen het beheer van privévermogen door een normaal voorzichtig en redelijk persoon. Het gaat om verstandige keuzes die passen bij een conservatieve beheerstrategie, zonder buitensporige risico.
Privé-vermogen: Het vermogen moet losstaan van beroepsactiviteiten. Winsten die voortkomen uit professioneel gebruik van crypto – bijvoorbeeld door bedrijven – kunnen belast worden als beroepsinkomsten. Er mogen bijgevolg geen professionele middelen of technieken worden gebruikt.
Geheel van de feiten: er moet steeds rekening gehouden worden met alle relevante feiten om te beoordelen of er sprake is van normaal beheer. Dit maakt een analyse van verrichtingen in het kader van het beheer als een goede huisvader zo moeilijk. Dit aangezien elke situatie anders is en elke situatie bijgevolg afzonderlijk dient te worden beoordeeld.
Crypto-investeringen en Speculatie
Het is mogelijk dat speculatie en normaal beheer elkaar overlappen. Het hedendaagse vermogensbeheer vereist vaak meer kennis en advies, wat betekent dat een zekere mate van risico en zelfs speculatief inzicht acceptabel kan zijn. Voor crypto kan dit betekenen dat enkele beperkte frequente transacties of speculeren op koersschommelingen niet noodzakelijkerwijs speculatief zijn, zolang deze activiteiten passen binnen een logisch beheer van het vermogen.
Een belangrijke kanttekening is dat uitzonderlijke omstandigheden – zoals grote financiële risico’s, omvangrijke leningen of een handelspatroon dat meer wegheeft van een winstgevende activiteit – het beheer buiten de grenzen van normaal beheer kunnen brengen.
Op 9 mei 2000 vroeg de heer Van Quickenborne naar de belasting op speculatieve inkomsten en de interpretatie van "abnormale speculatieve voornemens". De minister van Financiën stelde dat speculatie wordt gekenmerkt door risicovolle transacties met kans op hoge winst of verlies. Factoren zoals korte aanhoudingsperiode, financiering met geleend geld en een wanverhouding tussen investering en privévermogen kunnen hierop wijzen. Herhaalde speculatieve handelingen worden eerder als beroepsinkomsten belast. Elke situatie vereist echter een individuele beoordeling.
De Relatie tot Beroepsinkomsten
Crypto-activiteiten kunnen belastbaar worden als beroepsinkomsten als zij direct verbonden zijn met een professionele activiteit. Voorbeelden hiervan zijn miners die op grote schaal professioneel minen of consultants die crypto gebruiken als onderdeel van hun werk. De belastingplichtige moet in dergelijke gevallen aantonen dat het vermogen privé wordt beheerd en niet beroepsmatig wordt aangewend.
Crypto en een case-by-case benadering van het begrip goede huisvader
De fiscale beoordeling van cryptotransacties gebeurt steeds op basis van een case-by-case analyse. Dit betekent dat de specifieke feiten en omstandigheden van iedere situatie doorslaggevend zijn. Belangrijke factoren die een rol spelen, zijn:
Frequentie van transacties: Hoge handelsfrequenties en het tijdsverloop tussen de transacties wijzen vaak op speculatie.
Beleggingsstrategie: Een "buy-and-hold"-strategie, waarbij crypto voor langere tijd wordt aangehouden, wordt sneller als normaal beheer geaccepteerd. Indien meer complexe investeringsstrategieën worden gevolgd kan dit wijzen op abnormaal beheer.
Financiering: Investeringen met eigen middelen zijn makkelijker verdedigbaar dan transacties gefinancierd door leningen.
Risico's: Het nemen van buitensporige risico's kan wijzen op abnormaal beheer.
Intentie van de belegger: Wordt de markt betreden voor korte termijnwinsten of voor het opbouwen van vermogen?
Proportie van het vermogen: De Dienst Voorafgaande Beslissingen wenst geen rulings af te leveren voor normaal beheer als meer dan 25% van het roerend vermogen in cryptomunten is. De grens van 25% roerend vermogen in cryptomunten, gehanteerd door de Dienst Voorafgaande Beslissingen, lijkt ons arbitrair en zou bij een fiscale controle geen rol mogen spelen. Het is onredelijk om van een belastingplichtige te verlangen zijn volledige vermogen bloot te geven aan de fiscale administratie.
Het samenvoegen van onder andere deze elementen bepaalt of de inkomsten als niet-belastbaar inkomen, divers inkomen of beroepsinkomen worden gekwalificeerd. Hierbij kan verwezen worden naar de befaamde vragenlijst van de Dienst Voorafgaande beslissingen.
Het archetype van een goede huisvader is bijgevolg een persoon die een beperkt deel van zijn vermogen (bij voorkeur minder dan 25%) zonder enige schuldfinanciering gaat beleggen in crypto voor een langere periode.
Deel speculatief en deel normaal beheer?
Veel cliënten investeren een aanzienlijk deel van hun portefeuille op lange termijn in activa die passen binnen het normaal beheer van privévermogen. Daarnaast wordt soms een kleiner deel toegewezen aan speculatieve beleggingen, zoals zogenaamde “memecoins.” Een veelgestelde vraag is of dergelijke speculatieve transacties de fiscale kwalificatie van de lange termijn en eerder conservatieve beleggingen kunnen aantasten.
Het standpunt van ons kantoor is dat dit niet noodzakelijk het geval is. Iedere transactie dient individueel beoordeeld te worden op haar eigen kwalificatie. Echter, het is niet uitgesloten dat frequente speculatieve transacties een negatieve invloed kunnen hebben op hoe de fiscale administratie de rest van de portefeuille beoordeelt. Dit risico bestaat voornamelijk wanneer er sprake is van intensieve handelsactiviteiten in speculatieve activa, wat het algemene beeld van normaal beheer kan vertroebelen.
Om mogelijke fiscale discussie te vermijden, raden wij aan om speculatieve transacties strikt gescheiden te houden van lange termijn beleggingen. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van afzonderlijke portefeuilles bij verschillende exchanges, zoals Bitvavo voor speculatieve transacties en Kraken voor buy-and-hold strategieën. Een duidelijke scheiding helpt niet alleen bij de fiscale bewijsvoering, maar biedt ook meer overzicht en controle over de beleggingsstrategie.
Ruling als Enige Optie voor Rechtszekerheid
Gezien de complexe aard van de fiscale behandeling van crypto, biedt een ruling de enige zekerheid over hoe de fiscus een specifieke situatie zal beoordelen. De rulingdienst heeft sinds 2017 verschillende aanvragen beoordeeld en criteria opgesteld die richtinggevend zijn. De rulingdienst heeft echter een conservatieve houding en weigert vaak aanvragen waarbij een van deze criteria wordt geschonden. Zo werd in meerdere gevallen vastgesteld dat het overschrijden van de 25%-grens voldoende was om de inkomsten als belastbaar te kwalificeren.
Conclusie
De grens tussen speculatie en normaal beheer is zelden zwart-wit en laat veel ruimte voor interpretatie. Vooral bij investeringen in cryptomunten, waar innovatie en risico vaak samenkomen, is het onderscheid complex. Bij aeacus lawyers hebben we een jarenlange expertise om te beoordelen of u in aanmerking kan komen als goede huisvader. Echter enkel een ruling kan in zekerheid bieden.
Heeft u vragen over uw specifieke situatie en of uw trades als normaal beheer van privévermogen beschouwd kunnen worden? Plan dan via de knop hieronder een vrijblijvende afspraak in. Tijdens deze meeting bespreken we uw concrete situatie in detail en krijgt u meteen onze eerste inzichten.
Christophe Romero Senne Verholle
Comments